Wykorzystanie wizerunku osób publicznych
Zasady wykorzystania wizerunku osób publicznych podlegają specjalnym regulacjom. Przepisy zezwalają na rozpowszechnianie podobizny osoby powszechnie znanej bez jej zgody, pod warunkiem że wizerunek został utrwalony podczas pełnienia funkcji publicznych. Dotyczy to w szczególności:
- polityków podczas oficjalnych wystąpień
- aktorów w trakcie premier filmowych
- sportowców na zawodach
- artystów podczas koncertów
- dziennikarzy w czasie programów telewizyjnych
Warto pamiętać, że ten wyjątek nie ma charakteru bezwzględnego. Prywatna sfera życia osób publicznych pozostaje chroniona – zdjęcia z wakacji czy z rodziną wymagają zgody. Dodatkowo, wykorzystanie wizerunku w celach komercyjnych, nawet jeśli pochodzi z publicznego wydarzenia, zawsze wymaga uzyskania zgody osoby portretowanej.
Inne sytuacje wyłączające obowiązek zgody
Przepisy przewidują kilka istotnych wyjątków od obowiązku uzyskania zgody na wykorzystanie wizerunku:
- otrzymanie wynagrodzenia za pozowanie – zgoda jest domniemana, chyba że umowa stanowi inaczej
- wizerunek jako element większej całości (np. tłum na koncercie, przechodnie na zdjęciu zabytku)
- cele naukowo-dydaktyczne
- działania reportażowe
- potrzeby bezpieczeństwa publicznego
Konsekwencje prawne braku zgody na wykorzystanie wizerunku
Bezprawne wykorzystanie wizerunku może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi. Osoba poszkodowana ma prawo dochodzić:
- natychmiastowego zaprzestania naruszeń
- usunięcia skutków naruszenia
- złożenia odpowiedniego oświadczenia
- zadośćuczynienia pieniężnego
- zapłaty na wskazany cel społeczny
W przypadku przedsiębiorców, Prezes UODO może nałożyć kary administracyjne sięgające 20 milionów euro lub 4% rocznego światowego obrotu.
Odpowiedzialność karna i cywilna
Naruszenie prawa do wizerunku może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej i karnej. W ramach odpowiedzialności cywilnej, poszkodowany może żądać ochrony na podstawie art. 24 i 448 Kodeksu cywilnego, obejmującej zaniechanie naruszeń i zadośćuczynienie pieniężne.
W wymiarze karnym, szczególnie poważne naruszenia mogą skutkować karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat, zwłaszcza gdy wiążą się z naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych.
Możliwość odwołania zgody
Zgodnie z RODO, każda osoba ma prawo wycofać zgodę na wykorzystanie swojego wizerunku w dowolnym momencie. Proces odwołania zgody musi być równie prosty jak jej udzielenie. Wycofanie zgody:
- działa na przyszłość
- nie wpływa na zgodność z prawem wcześniejszego przetwarzania
- zobowiązuje administratora do zaprzestania wykorzystywania wizerunku
- nie wymaga usunięcia materiałów opublikowanych zgodnie z pierwotną zgodą
- powinno być precyzyjnie określone w dokumencie zgody
